Ouders kunnen op allerlei manieren betrokken zijn op school met de leerprestaties- en leercurve van hun kind. In ons land worden verschillende definities van ouderbetrokkenheid gebruikt. Een definitie luidt: ‘Alle vormen van belangstellende betrokkenheid van de ouders bij de begeleiding van hun eigen kind, bij de groep waarin hun kind zit en bij de peuterspeelzaal of school als geheel en alle vormen van belangstellende betrokkenheid van de voorschoolse instelling of school bij de thuissituatie van het kind.’ Meerdere onderzoeken tonen aan dat ouderbetrokkenheid kan bijdragen aan de ontwikkeling en leerprestaties van kinderen, mits ouders de juiste leerondersteuning bieden en een (veilig) onderwijsklimaat creëren voor hun kind.
Ook de term educatief partnerschap is gangbaar. Dat gaat over een proces waarin de twee grootste opvoedkundige krachten van een kind samenkomen: de ouders en het onderwijs. Samen zijn ze er op uit om elkaar wederzijds te ondersteunen waarin ze proberen hun bijdrage zoveel mogelijk op elkaar af te stemmen. Het leren, de (intrinsieke) motivatie en het algehele ontwikkelproces staat hierin centraal.
Alles wat uit die eerste opvoedkundige kracht – het gezin, achtergrond, gezinsklimaat, gesproken taal, sociaaleconomische status etc. – afkomstig is, beïnvloedt de kracht van die tweede opvoedkundige kracht, de school. Hoe ouders thuis omgaan met het onderwijs van hun kind, bepaalt in grote mate de slaagkansen van het kind. Maar het omgekeerde is even waar; hoe de leraren omgaan met haar ouders is ook cruciaal. In hoeverre heb je je als onderwijsprofessional verdiept in culturele en/of religieuze identiteiten van ouders met westerste en niet-westerse migratieachtergrond? In hoeverre houd je rekening met sociaaleconomische aspecten die relevant kunnen zijn?
Zowel ouders als leraren kunnen een verkeerde inschatting maken. Zo kunnen ouders onbewust een valse invulling geven aan ouderbetrokkenheid, omdat ze niet weten hoe waardevol engagement wordt gevonden of omdat ze simpelweg niet weten hoe ze moeten engageren. Leraren kunnen ook een verkeerde inschatting maken van de betrokkenheid van ouders, door deze louter af te meten aan de participatie van ouders op school. Dit zegt niet altijd alles over de mate van betrokkenheid thuis. De betrokkenheid van ouders met een lagere sociaaleconomische status of met een andere religieuze of culturele achtergrond wordt evenals vaak onderschat. Zo worden westerse (witte) vaders – die vaker dan moeder het woord nemen tijdens oudergesprekken – vaak gezien als betrokken en geïnteresseerd versus vaders met een migratie- of religieuze achtergrond gezien worden als een soort alleenheerser of onderdrukker.
|| ”Bij ouders met een migratieachtergrond kunnen cultuurverschillen, taalbarrières of perceptie van educatief partnerschap de ouderbetrokkenheid in de weg zitten.” ||
In de literatuur wordt geadviseerd om de opvoeding thuis goed aan te laten sluiten bij het onderwijs op school, zodat ouders weten wat de school van het kind vraagt en dat ze als een rolmodel kunnen optreden. Het ‘probleem’ of discrepantie is echter dat dit van de school vraagt om een goede inclusieve wijze van communiceren met ouders. Alsook het gegeven feit dat de opvoeding thuis bij ouders met migratieachtergrond bij lange na niet altijd aansluiting zal vinden op de ‘cultuur’ van school. Denk aan het schakelen tussen twee culturen. De cultuurverschillen kunnen dan ook enorm zijn. Ook kunnen sommige ouders – door gebrek aan kennis en opvoedingsverlegenheid – hun kinderen vaak niet helpen om hun normen en waarden aan te passen aan de eisen en verwachtingen die heden ten dage gelden. Denk hierbij ook aan cyberpesten, sexting, sociale media, verspreiding van ongewenste beelden online, seksualiteit etc. Het is uiteraard belangrijk dat er open gesproken wordt over de ontwikkeling van het kind, maar ook dat de school, ouders helpen bij de vraag hoe ze hun kind het beste pedagogisch (passend en rekening houdend met culturele sleutelelementen) kunnen benaderen en ondersteunen.
Er zijn veel instrumenten om de betrokkenheid van ouders bij de ontwikkeling en het leren van hun kind te versterken. Welk instrument je inzet, is afhankelijk van het doel dat je ermee wilt bereiken en belangrijk is dat je daarmee wederom rekening houdt met diversiteitsfactoren.
Oké het is dus duidelijk dat ouderbetrokkenheid in het onderwijs belangrijk is voor de ontwikkeling en motivatie van het kind. Bij ouders met een migratieachtergrond kunnen cultuurverschillen, taalbarrières of perceptie van educatief partnerschap de ouderbetrokkenheid in de weg zitten.
Er spelen meerdere dimensies en variabelen van ouderbetrokkenheid mee. Vooral nieuwe Nederlanders hebben niet altijd de juiste kennis over het onderwijs; door taalbarrières kunnen ze niet altijd even goed kennis verwerven over het onderwijs, de wijze waarop ouders met migratieachtergrond zich wel of niet inzetten voor het onderwijs kan variëren. In sommige culturen zijn waarden als gehoorzaamheid en gezag belangrijke opvoeddoelen. Wanneer we dit vertalen naar het onderwijs zien sommige ouders met migratieachtergrond de leraar als deskundig en wordt het beroep leraar of lesgeven, beschouwd als een van de meest gerespecteerde beroepen en geloven ouders daardoor ook niet altijd dat ze een rol kunnen spelen in het onderwijs of dat het onderwijs openstaat voor hun invloed en hierdoor ontstaat verlegenheid. Uiteraard speelt competentie en gedrag bij ouders ook een rol: heeft de ouder capaciteiten voor het begrijpen van alle informatie die gedeeld wordt? En hoe zit het met geletterdheid?
Ben jij onderwijsprofessional en word jij geconfronteerd met vermoedelijk ondermaatse ouderbetrokkenheid? Hieronder tips om de ouderbetrokkenheid te vergroten:
