Bij intersectionaliteit gaat het om verschillende (diversiteit) factoren waar iedereen mee te maken heeft in het contact met een ander. Denk hierbij aan verschillen op niveau van taal; geslacht; etniciteit; religie; seksuele identiteit of sociaal economische verschillen. Een belangrijk kenmerk van ons huidig wereldtoneel is diversiteit in alle facetten. Bij intersectionaliteit staan de combinaties van deze diversiteitsfactoren centraal. Bijvoorbeeld: iemand kan man zijn en zwart. En homoseksueel, en alleenstaande vader, maar ook lichamelijke of mentale uitdagingen met zich meebrengen.
Kimberlé Crenshaw, een rechtsgeleerde en burgerrechtenactivist – introduceerde de term ‘intersectionele discriminatie’ ruim 20 jaar geleden. Met deze term moedigt ze mensen aan om na te denken over hoe gender- of raciale stereotypen een rol kunnen gaan spelen in bijvoorbeeld een klaslokaal tussen scholieren onderling of tussen scholieren en docenten, maar zo ook op de werkvloer. Ze moedigt mensen aan om intersectionaliteit (ook wel het kruispunt denken genoemd) te gebruiken als instrument om maatschappelijke ongelijkheid, in- en uitsluitmechanismen en machtsverhouding te analyseren en zichzelf daarmee te committeren kansengelijkheid tegen te gaan. In de samenleving wordt op verschillende niveaus onderscheid gemaakt tussen man, vrouw, zwart, wit, rijk of arm. Dit vormt de basis van maatschappelijke ongelijkheid. Bepaalde bevolkingsgroepen genieten meer aanzien dan anderen. Eenieder die ‘behoort’ tot een bepaalde groep staat hoger op de maatschappelijke ladder en heeft een streepje voor in het leven. Voor veel mensen is het lastig om de maatschappelijke ladder te beklimmen.
Intersectionaliteit is het beste te begrijpen door middel van een metafoor, aldus Crenshaw. Stel je voor dat je op een kruispunt staat. Vanuit alle richtingen kunnen auto’s komen: voor, achter, links en rechts. Intersectionaliteit stelt dat je van alle kanten aangereden kunt worden. De ene keer rijdt de auto je van achter aan, en de andere keer rijdt de auto je van voren aan. Maar soms rijden er zelfs twee auto’s je tegelijkertijd aan, van bijvoorbeeld links én van rechts. Elke aanrijding kan gezien worden als een vorm van discriminatie. Als twee auto’s iemand tegelijkertijd aanrijden, ervaart de persoon die ”aangereden” wordt, discriminatie op meerdere niveaus. Bij bijvoorbeeld discriminatie naar zwarte vrouwen kan een zwarte vrouw het ene moment racisme ervaren en het andere moment seksisme ervaren. Maar soms kan ze racisme én seksisme ervaren.
In 2016 gaf Kimberlé Crenshaw een TEDtalk over het belang van intersectionaliteit. Deze kun je hier terugkijken.
